Aneta Zawadzka
Wydaje się, że skala obecnej pandemii zaskoczyła wszystkich. Jeszcze na wiosnę ubiegłego roku sporo osób miało nadzieję, że Covid 19 w miarę szybko odpuści. Stało się jednak inaczej. Koronawirus nadal trzyma się mocno, dotykając wszystkich dziedzin życia społecznego, w tym również obszaru akademickiego. Z opracowanego przez pismo „Uniwersytet Warszawski” (nr 2/2020) przeglądu wyłania się obraz trudnych miesięcy, które w znaczący sposób zmieniły codzienne funkcjonowanie jednostki.
Konieczność szybkiego dostosowania się do trybu pracy zdalnej, potrzeba wypracowania nowych metod dydaktycznych, a także umiejętne wykorzystywanie istniejących narzędzi i aplikacji, to wszystko miało sprawić, by nauka w czasie pandemii nie utraciła żadnej ze swoich właściwości. Czas wirusa stał się okresem, kiedy w przestrzeni badawczej pojawiły się badania uwzględniające jego specyfikę oraz wpływ na poszczególne grupy społeczne. Naukowcy skupili się na tematyce depresji i lęku, przestępczości i dezinformacji w czasach pandemii, analizowali także stan bezrobocia i tworzyli modele dotyczące liczby zdiagnozowanych i niezdiagnozowanych przypadków zachorowań, zgonów oraz wyzdrowień.
W tym specyficznym momencie pojawiły się także badania mające przynieść odpowiedź, w jaki sposób działa wirus, który „wykorzystuje naturalne mechanizmy biologiczne do namnażania się w komórkach organizmu-gospodarza”. Naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego otrzymali dofinansowanie do czterech projektów wyróżnionych w ramach konkursu Narodowego Centrum Nauki „Szybka Ścieżka dostępu do funduszy na badania nad COVID-19”. Konkurs miał wyłonić rozwiązania najlepiej służące poznaniu mechanizmu działania tej odmiany wirusa, miał także na celu poszukiwanie skutecznych leków i nowoczesnej diagnostyki oraz znajdowanie metod łagodzenia społecznych skutków pandemii.
Obrazki wyschniętych studni gdzieś na pustynnych bezdrożach przejdą niedługo do historii. Z brakiem wody przychodzi się bowiem mierzyć w każdym zakątku świata. Powoli wszystkie miasta naszego globu zaczynają odczuwać niedobór. W wyniku zachodzących w szybkim tempie zmian klimatycznych nasilające się ekstremalne zjawiska pogodowe przyczyniają się do występowania konkretnych problemów. Susza trapiąca rolnictwo przynosi realne zagrożenie głodem dla wielu mieszkańców naszego globu. Jak w związku z tym rozsądnie gospodarować istniejącymi zasobami wody, dowiemy się z pisma Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach „No limits” (nr 2/2020).
Już dziś władze wszystkich miast i aglomeracji powinny pomyśleć o magazynowaniu i przechowywaniu na okres suszy nadmiaru wód powierzchniowych powstałych np. w wyniku potężnych opadów deszczu lub śniegu. W przeciwnym wypadku, z racji tego, że zauważalne jest gwałtowne kurczenie się zasobów wód podziemnych, realny staje się obraz wyschniętych kranów. Palącą kwestią okazuje się niwelowanie powstających nieustannie zanieczyszczeń. Wszędzie tam, gdzie notuje się wzrost liczby ludności, zauważa się bowiem zwiększone skażenie wody, czy to przez farmaceutyki, wysypiska śmieci, czy substancje biobójcze pochodzące z działalności rolniczej. Trzeba więc nauczyć się wykorzystywać dostępne sposoby na detekcję zanieczyszczeń.
Badacze UŚ dysponują opracowanym przez siebie Automatycznym Biodetektorem Toksyczności Ogólnej Wody, reagującym na obecność zarówno metali ciężkich, jak i stosowanych w przemyśle fenoli.
Wymierne korzyści wynikające z badań prowadzonych w obrębie różnych dziedzin potwierdzają tezę o realnym wpływie nauki na rozwój poszczególnych jednostek, społeczeństw i całych gospodarek. Dobrze widać to na przykładzie badań prowadzonych na uczelniach medycznych. Implementacja powstałych tam rozwiązań rozbudza nadzieję na znalezienie ostatecznych rozwiązań wielu kwestii związanych ze zdrowiem. Problemem bywają czasami metody przybliżania osiąganych rezultatów. Jak więc mówić o innowacyjnych koncepcjach, by przekaz trafiał do szerokiego grona odbiorców, opowiada na łamach miesięcznika Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego „Gazeta GUMed” (nr 11/2020) prorektor ds. nauki tejże uczelni, prof. dr hab. Michał Markuszewski.
W odpowiedzi na ewentualne trudności komunikacyjne powstał projekt „Nauka to ludzie”. Jego idea zasadza się na zaprezentowaniu w przystępnej formie wyników poszczególnych dokonań. W zamieszczonych na stronie internetowej krótkich filmach naukowcy opowiadają o prowadzonych przez siebie badaniach. Dzięki takiej formie prezentacji udaje się wyjść poza hermetycznie zamknięte środowisko, dając tym samym możliwość otwarcia pola do dyskusji dla różnorodnej publiki. Zwielokrotniony dzięki stworzonej platformie zasięg pozwala nie tylko budować interaktywne relacje prowokujące do wymiany myśli i doświadczeń, stwarza także szansę nawiązania realnej współpracy między badaczami z różnych ośrodków, a jednocześnie sama platforma idealnie wpisuje się w rolę popularyzatora naukowych treści. Prof. Markuszewski ma nadzieję, że nowatorski pomysł stanie się dobrym wzorcem, pokazującym jak tworzyć wspólnotę opartą na wiedzy.
Aneta Zawadzka
